Pojam franšize

Franšizing je model otpočinjanja određenog biznisa, u kome jedna kompanija (davalac franšize) omogućava drugoj kompaniji (korisniku franšize) da proizvodi, prodaje ili distribuira njegov proizvod (uslugu).

Franšiza predstavlja privilegiju da se marketira proizvod i/ili usluga u jednom poslovnom sistemu tokom izvesnog perioda vremena i na specifično izabranom lokalitetu.
Izraz franšiza može se posmatrati s dva stanovništa:

a)    ugovor ili sporazum, izražen pismeno između dva ili više lica:

1)    gde su preduzeti komercijalni odnosi određenog trajanja ili kontinuirano neodređenog trajanja;
2)    gde jedno lice (davalac franšize), daje pravo da se nude, prodaju ili distribuiraju robe ili usluge, proizvedene, razvijene, distribuirane ili organizovane i vođene od drugog lica (primaoca franšize);
3)    gde primalac franšize, kao nezavisan poslovni partner, predstavlja člana distribucionog sistema davaoca franšize;
4)    gde je poslovanje primaoca franšize u osnovi povezano sa trgovačkom markom, uslužnom markom, trgovačkim imenom, oglašavanjem ili drugim komercijalnim simbolom koje stvara davalac franšize i
5)    gde poslovanje primaoca franšize u suštini zavisi od davaoca i njegovih kontinuiranih isporuka roba ili usluga

b)    Izraz “roba“ znači predmet ili stvar bez ograničenja, koju upotrebljava primalac franšize u obavljanju usluge koje osniva, organizuje, rukovodi ili odobrava davalac franšize.

Osim ove definicije postoje i mnoge druge npr: Franšiza je oblik licenciranja po kome vlasnik proizvoda (davalac franšize) ili usluga postiže distribuciju u maloprodaji preko pridruženih malprodavaca (ili primalaca franšize). Nosilac prava često dobija ekskluzivni pristup definisanom geografskom području.
Kao što vidimo, iz ovih definicija može se reći da im je jedan od nedostataka što se izostavlja fanšizing proizvodnja.

Kao davalac franšize može nastupiti:

1)    Proizvođač
2)    Veletrgovac
3)    Malotrgovac
4)    Uslužna agencija u svim oblicima vlasništva

Kao primalac franšize može poslovati veliki broj samostalnih:

1)    veletrgovaca
2)    malotrgovaca
3)    uslužnih i proizvodnih poslovanica.

Franšizing robe proizvodi davalac franšize ili ih nabavlja i isporučuje u prodajne linije primaoca franšize, u proizvodnoj franšizi robe proizvode primaoci franšize i isporučuju ih kao sastavne dijelove za sistem davaoca franšize.
Franšizing sistem stvara obavezu davaocu franšize da primaocu franšize ustupi svoja zaštićena prava i znanja u formi imena robne oznake, opreme kao i organizacioni, tehnički i ekonomski know-how za normalno odvijanje procesa franšize. Primalac franšize je obavezan da se koristi franšizing formulacije iz studije o primjeni.